W piątek, 26 maja 2017 r. podczas kolejnego spotkania przy armacie gościliśmy dr. hab. Łukasza Tomasza Srokę, profesora Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie i dyrektora Instytutu Historii i Archiwistyki tej uczelni, którego badania naukowe koncentrują się m in. na historii i kulturze Żydów w XIX i XX wieku, historii Izraela i Galicji. Prof. Sroka przedstawił ciekawy wykład pt. „Galicyjskie korzenie Izraela”.

Autor skupił się w swych dociekaniach na Galicji jako kolebce współczesnego Izraela. Dawna Galicja stanowiła jedno z największych skupisk żydowskich w Europie. W drugiej połowie XIX wieku zyskali tutaj niepowtarzalne w innych częściach Europy warunki rozwoju. Warunki te tworzył system prawny dualistycznej monarchii austro-węgierskiej i zaprowadzona w Galicji autonomia. W 1867 roku w monarchii zatwierdzono powszechne równouprawnienie Żydów, stąd jak podkreślał prof. Sroka, możliwość prowadzenia działalności społecznej i politycznej Żydów w Galicji. Między innymi z tych to powodów z początkiem XX wieku Galicja (później wchodząca już w skład odrodzonej II Rzeczypospolitej) stała się obszarem wyjątkowo aktywnej działalności syjonistów, którzy organizowali tutaj obozy szkoleniowe, kibuce oraz infrastrukturę potrzebną do migracji i życia w Ziemi Izraela. Autor wykładu przypomniał pomijany często fakt, że pierwszy zjazd syjonistyczny odbył się w Katowicach w listopadzie 1887 r. Profesor Sroka przedstawił również działania podejmowane przez społeczność żydowską, która była skierowana na powrót na dawne ziemie Izraela, w tym akcje zbiórek pieniędzy na zakup ziemi w Palestynie, czy plany stworzenia przez Żydów czterdziestotysięcznej armii w latach 30-tych XX w. i przerzucenia jej do Palestyny. Zebrani mogli wysłuchać także ciekawych wątków z działania pierwszych kibuców, zakładanych w Galicji, w tym również w Krakowie i Wadowicach, a później w samym Izraelu. Mogli również poznać warunki osadnictwa i życia przybyszy, którzy uczyli się żyć w trudnych pustynnych warunkach ich dawnej ojczyzny, przed powstaniem państwa Izrael, jak i po 1948 r. Jak podkreślał autor wykładu we współczesnym Izraelu pamięć o Galicji i Małopolsce wciąż jest żywa. Pielęgnują ją zwłaszcza osoby przybyłe z tych terenów lub ich potomkowie. Ich domy kryją nierzadko prawdziwe skarby historyczne związane z naszą historią, jak zdjęcia, pamiątki, pamiętniki, itp. O tym wszystkim prof. Sroka przekonał się podczas swoich wielokrotnych podróży do Izraela, śladami osób, które tworzyły państwo Izrael.

Dr hab. Łukasz Tomasz Sroka, profesor Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, dyrektor Instytutu Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, historyk, infobroker. Badania naukowe koncentruje głównie na: historii i kulturze Żydów w XIX i XX wieku, historii Izraela, historii Krakowa i Lwowa, historii Galicji. Opublikował m.in.: Polskie  korzenie  Izraela.  Wprowadzenie  do  tematu. Wybór  źródeł,  Kraków-Budapeszt 2015, [wspólnie z Mateuszem Sroką], Rada  Miejska  we  Lwowie  w  okresie  autonomii  galicyjskiej  1870-1914.  Studium  o  elicie władzy (Kraków 2012); Changes  in  the  Jewish  Community  of  Krakow  in  Autonomous  Galicia, “Polin. Studies in Polish Jewry”,  v.  23: Jews  in  Krakow, Oxford 2010.