Bitwa o Monte Cassino, której osiemdziesiątą rocznice obchodzimy w tym roku, była jedną z najkrwawszych i największych bitew II wojny światowej. Trwała od  stycznia do maja 1944 r. Celem tej operacji było  przełamanie niemieckiej linii Gustawa i otwarcie aliantom drogi na Rzym. Pas umocnień zwany linią Gustawa ciągną się w poprzek Półwyspu Apenińskiego zagradzając sprzymierzonym drogę na północ. Niemcy przystąpili do jego budowy zaraz po wylądowaniu pierwszych oddziałów alianckich w południowej części półwyspu. Linia obronna  zlokalizowana została w bardzo trudnym górzystym terenie. Jej newralgiczny punkt stanowiło wzgórze Monte Cassino, na którym w 529 r. powstał klasztor Benedyktynów. Opanowanie wzgórza otwierało drogę na Rzym. Doborowe jednostki niemieckie, których zadaniem była obrona tej części umocnień zatrzymały na kilka miesięcy wojska sprzymierzonych w ich postępie na północ. Podejmowane przez 5 Armię amerykańską i 8 Armię brytyjską kolejne próby zdobycia wzgórza kończyły się niepowodzeniem. Dopiero w maju 1944 r. nastąpił przełom. Wyciągając wnioski z poprzednich niepowodzeń, postanowiono przeprowadzić skoordynowane natarcie wielu jednostek na dłuższym odcinku frontu. Do ataku na samo Monte Cassino i sąsiednie wzgórza został wyznaczony 2 Korpus Polski wchodzący w skład 8 Armii. Dowódca Korpusu gen. Władysław Anders podjął się tego zadania pomimo obiekcji Naczelnego Wodza Wojsk Polskich na Zachodzie gen. Kazimierza Sosnkowskiego. U podstaw tej decyzji stało przekonanie gen. Andersa, że zdobycie wzgórza, którego nieudało się zdobyć Amerykanom, Brytyjczykom, Francuzom, Hindusom, Nowozelandczykom i innym, postawi sprawę polską w centrum uwagi świata. Zada też kłam propagandzie sowieckiej, że armia, którą wyprowadził z ZSSR nie chce walczyć z Niemcami. Operacja Honker (taki kryptonim nadano temu czwartemu natarciu) rozpoczęła się 12 Maja o godzinie 1. w nocy. Oddziały polskie zdołały osiągnąć pierwsze wyznaczone cele, ale wkrótce natarcie załamało się. Atakujące jednostki poniosły duże straty i musiały wycofać się na pozycje wyjściowe. Pomimo niepowodzenia, polskie natarcie przyniosło pewne korzyści na innych odcinkach frontu. Do decydującego ataku doszło po kilkudniowej przerwie w działaniach zbrojnych. 17 Maja odziały 2 Korpusu opanowały sąsiadujące z klasztorem wzgórza i pomimo kontrataków Niemieckich zdołały je utrzymać. Zmusiło to jednostki niemieckie zajmujące wzgórze Monte Cassino do wycofania się. Rano 18 Maja patrol 12 Pułku Ułanów Podolskich wkroczył do ruin klasztoru w którym pozostali tylko ranni żołnierze niemieccy. Nad ruinami powiewała polska flaga, a w somo południe plut. Emil Czech odegrał Hejnał Mariacki. Sukces ten okupiony został znacznymi stratami. Zginęło 923 żołnierzy 2 Korpusu, a 2931 zostało rannych. Zdobycie klasztoru było decydującym momentem w kilku miesięcznych zmaganiach pod Monte Cassino. Linia Gustawa została przełamana, a droga na Rzym otwarta. Dla historyków zachodnich bitwa o Monte Cassino jest przykładem strategicznego i taktycznego bałaganu, ale dla nas stanowi symbol poświęcenia, patriotyzmu i niezłomnej wiary w odzyskanie niepodległości. Zmagania te zaliczane są do największy zwycięstw Oręża Polskiego.

J. Kudłacik