Godziny otwarcia Muzeum:
poniedziałek - nieczynne
wtorek - 10:00-15:00
środa - 10:00-15:00
czwartek - 12:00-17:00
piątek - 10:00-15:00
sobota - nieczynne
niedziela - 10:00-14:00
Opłata za zwiedzanie Muzeum:
bilet normalny - 5,00 zł
bilet ulgowy - 2,50 zł
opłata za przewodnika - 15 zł
w niedzielę - wstęp bezpłatny
Kontakt:
Eksponat miesiąca - bełt do kuszy
2018-06-27
Bełt do kuszy pochodzi ze stanowiska archeologicznego Wołek w Kobiernicach. Czas wykonanego z kutego żelaza pocisku można oszacować na XIV-XV wiek. Bełt (ang. belt, niem. bolzen, wł. bolzone) był krótką, grubą i ciężką strzałą do kuszy lub machin miotających, zawierających kuszę w swojej konstrukcji. Bełt jest zakończony czworograniastym grotem.
Mocowano go na trzonie pocisku za pomocą tulejki. Często bełty wyposażano w drewniane stateczniki-lotki. Całe bełty były przygotowywane przez specjalnych rzemieślników, zwanych szyftarzami bądź strzelnikami (łac. Sagittiriores). Produkcją grotów zajmowali się także kowale. W czasach średniowiecza produkcja pocisków była tania i masowa. W XV wieku koszt produkcji kopy bełtów wynosił od kilku do kilkunastu groszy. W czasie walk zwłaszcza oblężniczych miały zastosowanie specjalnego rodzaju bełty zapalające. Ich drzewca owijano przy grotach szmatami nasączonymi łatwopalnymi substancjami.
Bronią używaną w do miotania bełtów była kusza (dawniej nazywana samostrzałem). Kusze pojawiły się w starożytności. Broń tę stosowali już Grecy (w IV w. p. n. e) oraz Chińczycy (w II w. p.n. e). Formacje kuszników znajdowały się także w armii rzymskiej (co najmniej od IV w. n. e.). Największy zasięg zastosowania kuszy przypadł na okres średniowiecza. W Europie broń ta pojawiła się na przełomie XI/XII w. Rozpowszechnili ją uczestnicy wypraw krzyżowych walczący z muzułmanami na terenie Syrii i Palestyny. Kusza była bronią niezwykle groźną i skuteczną, dlatego jej użycie uznawano za niegodne rycerza. Pojawiły się nawet próby wprowadzenia zakazu używania kuszy. Jeden z kanonów Soboru Laterańskiego z 1139 roku zakazywał stosowania tej broni w wojnach toczonych pomiędzy chrześcijanami. Kilkadziesiąt lat później zakaz ten został zatwierdzony przez samego papieża Innocentego III. W praktyce jednak zakazy te nigdy nie były stosowane przez walczące strony. W siłach zbrojnych każdego z liczących się w średniowieczu państw europejskich znajdowały się formacje najemnych kuszników.
Wśród polskich oddziałów kuszę stosowała zarówno piechota jak i lekkozbrojna jazda. Na przestrzeni wieków nastąpiły istotne zmiany w konstrukcji i budowie tej broni. W drugiej połowie XV wieku do użycia weszły znacznie ulepszone wersje kuszy. Zawierały one mechanizm naciągania kuszy zwany windą lub lewarem niemieckim. Kusznik obsługujący broń kręcił specjalnym kołem zębatym, co znacznie ułatwiał naciągniecie cięciwy.
Inwentarz artystyczno-historyczny Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach, sygn. MK/H/2004.
Bibliografia:
Bogacki Michał, Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza, Zakrzewo 2009.
Kwaśniewicz Włodzimierz, Leksykon broni białej i miotającej, Warszawa 2003.
Oprac. Andrzej Małysa
Bełt do kuszy, MK/H/2004 |